- Imię
- Jankiel Jacob Zvi (Jan)
- Nazwisko
- Wiernik (Smarzyński)
- Data urodzenia
- 1889/1888
- Wiek
- Miejsce urodzenia
- Biała Podlaska
- Płeć
- mężczyzna
- Zawód
- stolarz cieśla
- Nazwisko panieńskie
- Imię matki
- Sura
- Imię ojca
- Icek
- Miasto zamieszkania
- Warszawa
- Transport (skąd)
- Warszawa
- Transport (data)
- 23.08.1942
- Historia
- Jankiel Wiernik w 1904 r. wstąpił do Bundu, został aresztowany i zesłany na Syberię. Po odbyciu służby w armii carskiej osiadł w Warszawie, gdzie pracował jako przedsiębiorca budowlany. 23 sierpnia 1942 r. został deportowany do Treblinki z getta warszawskiego. Wiernik odegrał kluczową rolę w powstaniu w Treblince w konspiracji w Totenlager (obozie górnym). Zatrudniony jako stolarz był jedynym więźniem, który był w stanie utrzymywać kontakty między konspiratorami w obozie dolnym, a ich odpowiednikami w Totenlager. Wiernik pracował przy budowie nowych większych komór gazowych jesienią 1942 r., głównej bramy obozowej i wartowni. Podczas ucieczki w czasie powstania został postrzelony w ramię przez ukraińskiego strażnika z obozu pracy w Treblince, ale zanim ten strzelił ponownie, Wiernik zabił go siekierą i uciekł do lasu. Ukrywał się w Warszawie, walczył w powstaniu warszawskim. Zeznawał przed Główną Komisją Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce. Wyjechał do Szwecji, ostatecznie w 1949 r. do Izraela, gdzie na początku lat pięćdziesiątych zbudował duży model obozu w Treblince, który wciąż jest wystawiany w kibucu Domu Bojowników Getta, gdzie Wiernik mieszkał. W 1961 r. był świadkiem w procesie Eichmanna. Napisał książkę "Rok w Treblince" (wydaną jako druk konspiracyjny w 1944 r.)
- Ucieczka
- w czasie powstania
- Przeżył(a) ucieczkę
- Tak
- Data śmierci
- 1972
- Miejsce śmierci
- Izrael
Źródło
J. Wiernik, “Rok w Treblince”Jankiel Wiernik, Rok w Treblince, wyd. Komisja Koordynacyjna Warszawa 1944, s. 23 More; Akta IPNInstytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w swoim archiwum historycznym gromadzi, ewidencjonuje, przechowuje, opracowuje, zabezpiecza i udostępnia dokumenty zbrodni z lat 1917–1990. More GK 196/69 Zeznanie Jankiela Wiernika (Jana Smarzyńskiego) z 12 X 1945; AYVRelacje pisemne złożone w Instytucie Yad Vashem w Jerozolimie; podawany jest numer zeznania oraz pokrewieństwo osoby składającej relację z osobą zmarłą (jeśli jest znane). O.3.9183, rel. Jankiel Wiernik; wikipediaInformacje pochodzące z internetowej encyklopedii - www.wikipedia.org.
- Identyfikator
- 248
- Data wstawienia
- 15.11.2022
- Data modyfikacji
- 04.08.2023
- Zdjęcie opis
- Zdjęcie źródło